Alergia i nietolerancja pokarmowa to pojęcia, które często bywają używane zamiennie. Współcześnie wiele osób unika glutenu, przechodzi na dietę ograniczającą spożycie laktozy, jajek czy innych produktów. Czym charakteryzują się alergie pokarmowe a czym nietolerancja pokarmowa? Jakie są między nimi podobieństwa i różnice?
Alergia a nietolerancja – różna etiologia
Dolegliwości związane z alergiami oraz nietolerancjami pokarmowymi często bywają podobne, jednak mają zupełnie inną etiologię. Chociaż współcześnie świadomość dotycząca zdrowego odżywiania, rodzajów alergii i nietolerancji pokarmowych bardzo się poprawiła, to jednak nadal pojęcia te bywają mylone, nawet przez lekarzy. Nietolerancja pokarmowa a alergia – jakie są między nimi podobieństwa, a jakie różnice?
Alergia pokarmowa – rodzaje i objawy
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja organizmu na spożycie określonego produktu, która jest spowodowana czynnikami immunologicznymi. Składnikiem mającym duży wpływ na pojawienie się objawów alergii pokarmowej jest histamina, która może przyczyniać się do występowania biegunki, zaparć, nudności, wzdęć, a także wymiotów. Alergie pokarmowe można podzielić na dwa rodzaje:
- Alergię IgE – zależną,
- Alergię IgG – utajoną, niezależną, późną.
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z natychmiastową reakcją na spożyty pokarm – następuje to nawet w ciągu kilkunastu-kilkudziesięciu sekund. Alergia IgE zależna jest wywołana przez czynniki genetyczne. Do najczęściej spotykanych objawów należy zaczerwienienie oraz obrzęk skóry, wysypka, a także biegunki, bóle brzucha czy wzdęcia. Alergia typu IgE jest bardzo groźna dla zdrowia i życia dotkniętej nią osoby – może spowodować tzw. wstrząs anafilaktyczny i w konsekwencji prowadzić nawet do śmieci. Z kolei alergia pokarmowa typu IgG nie jest uzależniona od czynników genetycznych, a nabyta. W przeciwieństwie do pierwszego typu, w tym przypadku reakcja na alergen nie ujawnia się od razu, dlatego osoby uczulone na dany składnik nie zawsze kojarzą przykre dolegliwości ze spożytym pokarmem. Objawy mogą wystąpić od kilku godzin do nawet kilku dni od zjedzenia alergenu. Do najczęstszych symptomów należą problemy z układem pokarmowym (wzdęcia, biegunki, zaparcia, bóle brzucha), zmęczenie i osłabienie organizmu, problemy dermatologiczne (trądzik, atopowe zapalenie skóry czy rumień), bóle głowy, a także gwałtowne zmiany masy ciała.
Nietolerancja pokarmowa – charakterystyka
Nietolerancje pokarmowe, podobnie jak alergie, oznaczają nadwrażliwość na określony składnik lub rodzaj żywności, jednak nie są uwarunkowane czynnikami immunologicznymi. Współczesna nauka nie do końca poznała mechanizmy wywołujące niealergiczną nadwrażliwość pokarmową, przyjmuje się jednak, że występuje ona wtedy, gdy organizm nie wytwarza enzymu niezbędnego do trawienia konkretnego składnika zawartego w produkcie spożywczym. Jest tak na przykład w przypadku nietolerancji laktozy, kiedy organizm osoby dotkniętej tą przypadłością nie produkuje laktazy – substancji odpowiedzialnej za rozkładanie cukrów znajdujących się w mleku oraz jego przetworach. Nietolerancja pokarmowa może być uwarunkowana genetycznie, jednak nie jest to jedyny czynnik odpowiedzialny za wystąpienie nieprawidłowej reakcji na konkretny składnik lub rodzaj żywności. Przyjmuje się, że nietolerancja może być też wywołana na przykład przez substancje chemiczne dodawane do produktów spożywczych, zbyt szybkie włączanie do diety niemowlęcia urozmaiconego pokarmu czy przesadna dbałość o higienę. Nietolerancja może objawiać się bólami brzucha, wzdęciami, infekcjami, często też towarzyszą jej bóle reumatyczne czy problemy natury dermatologicznej, np. wysypka.
Alergia a nietolerancja pokarmowa – różnice i podobieństwa
Jak wspomnieliśmy wcześniej, alergie pokarmowe są warunkowane czynnikami immunologicznymi, czyli związanymi z układem odpornościowym. W przypadku nietolerancji pokarmowych nie ma takiej zależności, zatem używanie tych pojęć zamiennie jest błędne i może prowadzić do nieporozumień. Alergia może też minąć z wiekiem, zaś nietolerancja często towarzyszy przez całe życie. Jako podobieństwa można wymienić niektóre objawy – zarówno przy alergiach, jak i nietolerancjach pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, problemy skórne czy osłabienie organizmu.
Substancje lub produkty powodujące alergie, lub reakcje nietolerancji
Niepożądaną reakcję może wywołać wiele składników lub rodzajów żywności. Wśród czynników, które uznawane są za najczęściej alergizujące lub wywołujące nietolerancje wyróżniamy zboża zawierające gluten (np. pszenica, żyto, jęczmień), jaja i produkty pochodne, mleko i jego przetwory, skorupiaki, ryby, orzeszki ziemne, orzechy włoskie, migdały, orzechy nerkowca, orzechy brazylijskie, pistacje, orzechy makadamia, soję, gorczycę, seler, nasiona sezamu, łubin, mięczaki, a także dwutlenek siarki oraz siarczyny. Obecność tych składników jest sygnalizowana na opakowaniach produktów spożywczych, dzięki czemu osoba z nadwrażliwością może uniknąć spożycia szkodliwych dla siebie artykułów. Alergie pokarmowe a nietolerancja pokarmowa – podobieństwa pomiędzy wspomnianymi dolegliwościami bywają mylące, dlatego w przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek niepokojących i trudnych do zdiagnozowania objawów, które nie wskazują jednoznacznie na konkretne schorzenie, warto zasięgnąć porady lekarza.
