Uczulenie na gluten – objawy, przyczyny i dieta

Uczulenie na gluten – objawy, przyczyny i dieta

Uczulenie na gluten – objawy, przyczyny i dietaUczulenie na gluten nie jest schorzeniem tożsamym z celiakią, chociaż w obu przypadkach czynnikiem wywołującym niepożądaną reakcję organizmu jest mieszanina białek roślinnych, występująca w niektórych zbożach. Jakie objawy wywołuje alergia na gluten? Co jest przyczyną pojawiania się nieprzyjemnych dolegliwości i na czym dokładnie polega dieta bezglutenowa? Gluten to rodzaj białek (gluteniny i gliadyny) występujących w zbożach, np. pszenicy, życie czy jęczmieniu, który u wielu osób wywołuje reakcje alergiczne. Śladowe ilości glutenu można także spotkać w produktach spożywczych, które z pozoru nie powinny zawierać zbóż, np. w wędlinach, zupach i sosach w proszku, czekoladzie, produktach mięsnych oraz rybnych, a nawet majonezie. Według szacunków uczulenie na gluten może dotyczyć nawet 10-20% osób cierpiących na nietolerancje pokarmowe, a z roku na rok rośnie liczba osób stosujących dietę bezglutenową.

Alergia na gluten – objawy

Objawy uczulenia na gluten różnią się w zależności od wieku osoby dotkniętej tym problemem. W przypadku niemowląt oraz małych dzieci najczęściej pojawia się atopowe zapalenie skóry, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a także problemy z układem oddechowym. Nawet niewielka ilość glutenu (kilka miligramów) w pożywieniu może spowodować reakcję alergiczną, jednak w przypadku dzieci alergia często mija z wiekiem. Inne objawy dotyczą dorosłych, którzy po kontakcie z glutenem najczęściej skarżą się na biegunkę lub pokrzywkę na ciele. Charakterystycznym symptomem jest również obrzęk naczynioruchowy, może także pojawić się wstrząs anafilaktyczny. W przypadku uczulenia na gluten objawy mogą wystąpić zarówno bezpośrednio po spożyciu alergizującego produktu, jak i po pewnym czasie (nawet po kilku dniach). Nie zawsze więc osoby cierpiące na alergię kojarzą nieprzyjemne symptomy z czynnikiem, jakim jest gluten. Uczulenie z objawami natychmiastowymi wywołuje zmiany dermatologiczne – takie jak pokrzywka, szorstkość skóry, wodnisty katar, świąd czy zaczerwienienie policzków, z kolei symptomy występujące po pewnym czasie to np. biegunka. U dorosłych objawy uczulenia pojawiają się zazwyczaj po spożyciu większych ilości alergenu, np. kilku gramów.

Przyczyny uczulenia na gluten i metody diagnostyczne

Do tej pory nie poznano przyczyn  alergii na gluten, chociaż lekarze podkreślają, że mogą być one związane z czynnikami genetycznymi, metabolicznymi oraz immunologicznymi. Alergię diagnozuje się lub wyklucza dzięki wykonaniu testów skórnych, badania krwi, oznaczeniu przeciwciał lub poprzez dietę eliminacyjną z ponownym wprowadzeniem glutenu. Testy skórne wykonywane są zazwyczaj u dzieci powyżej 4. roku życia, a ich negatywny wynik oznacza brak alergii na białka występujące w zbożu. Z kolei badania krwi polegają na oznaczeniu poziomu przeciwciał IgE. Praktykuje się również oznaczenie przeciwciał przeciwko:

  • endomysium mięśni gładkich (IgAEmA),
  • transglutaminanie tkankowej (tTG),
  • deamidowanej gliadynie (białko pszenicy).

Przeciwciała te są obecne w organizmie w przypadku celiakii, natomiast nie ma ich przy alergii na gluten. Najprostszym i jednocześnie najbardziej skutecznym sposobem na zdiagnozowanie uczulenia na gluten jest dieta eliminacyjna z ponownym wprowadzeniem czynnika alergizującego. Test polega na odstawieniu na pewien czas produktów spożywczych zawierających gluten i obserwowaniu reakcji organizmu. Alergię na białka zboża można z dużą pewnością zdiagnozować, jeśli po ponownym włączeniu glutenu do diety pacjent odczuwa powrót objawów.

Leczenie alergii na gluten – jakie produkty są dozwolone, a jakie zakazane?

Postępowanie w przypadku zdiagnozowania uczulenia na białka zboża polega na wykluczeniu z diety produktów zawierających gluten. Alergia co prawda nie ustępuje całkowicie, jednak brak czynnika alergizującego przyczynia się do poprawy stanu zdrowia. Do grupy produktów niezawierających glutenu należą niektóre zboża, a także ich przetwory – między innymi ryż biały oraz brązowy, kukurydza, mąki i kasze z naturalnie bezglutenowych zbóż, chrupki kukurydziane czy popcorn. Zakazane są natomiast produkty zawierające pszenicę, jęczmień oraz żyto. Do artykułów bezglutenowych należy nieprzetworzone mięso, ryby oraz jaja, z kolei gluten mogą zawierać paczkowane wędliny, konserwy czy produkty podrobowe. Zakazane jest także spożywanie mięsa z panierką pszenną. Osoby uczulone na gluten mogą natomiast pić mleko oraz spożywać niektóre jego przetwory – maślankę, jogurty naturalne czy nieprzetworzone sery. Z kolei owocowe jogurty czy przetworzone napoje mleczne, sery pleśniowe oraz wyroby seropodobne mogą zawierać śladowe ilości glutenu, dlatego nie są zalecane osobom na diecie eliminacyjnej. Bezpieczne są natomiast świeże warzywa oraz owoce, herbata i kawa naturalna, soki owocowe czy przyprawy jednorodne. Na diecie bezglutenowej należy także unikać zup w proszku, niektórych kaw rozpuszczalnych czy mieszanek przypraw. W sklepach najlepiej zwracać uwagę na etykiety produktów spożywczych – artykuły bezglutenowe oznaczone są symbolem „przekreślonego kłosa”.

PRODUKTY POLECANE