Atopowe zapalenie skóry (zwane także skazą białkową) charakteryzuje się wypryskowymi zmianami skórnymi o typowej lokalizacji związanej z wiekiem, której towarzyszy świąd z przewlekłym i nawrotowym przebiegiem z okresami poprawy.
W związku z tym w przebiegu AZS można wyróżnić trzy fazy:
Faza I : okres niemowlęcy (do 2. roku życia)
Charakterystyczne zmiany:
• ostry stan zapalny, nadżerki i strupy sączące się zmiany grudkowo-wysiękowe.
• suche, „polakierowane” zaczerwienione policzki
• naderwane płatki uszne,
• włosy cienkie, matowe, łamliwe oraz przerzedzone
Lokalizacja:
• głównie twarz z pominięciem nosa, ust oraz brody
• okolica płatków usznych
• owłosiona skóry głowy
• w ciężkich postaciach również rozlane ogniska na tułowiu, pośladkach i kończynach po stronie wyprostnej
Faza II : wyprysk atopowy późnego dzieciństwa do 12 roku życia
Charakterystyczne zmiany :
• Suchość skóry
• Zmiany rumieniowo-grudkowe
• Strupy, przeczosy (powierzchniowe linijne ubytki w skórze)
• Znaczna lichenizacja (liszowacenie) czyli pogrubienie skóry w wyniku drapania i stanu zapalnego
Lokalizacja
• Powierzchnie zgięciowe dużych stawów (kolanowych, łokciowych, nadgarstków)
• Skóra karku
• Grzbiety dłoni i stóp
• Twarz okolice wokół oczu i wokół ust
• Zmiany mogą szerzyć się na całą powierzchnię skóry
Faza III : wyprysk atopowy okresu młodzieńczego i osób dorosłych
Charakterystyczne zmiany:
• Nacieki zapalne ze znaczną lichenizacją
• przeczosy,
• nadżerki, krwiste strupy,
• płytki paznokciowe jak polakierowane
Lokalizacja
• Twarz (czoło, okolica oczodołów i ust)
• Górna cześć ciała,
• obręcz kończyn dolnych
• Grzbiety dłoni
W zależności od pory roku zmiany skóry mogą się nasilać (wiosna, jesień, zima) lub zmniejszać i łagodzić (lato). AZS występuje u 50% pacjentów z dychawicą oskrzelową i katarem siennym. W wieku niemowlęcym najważniejszym alergenem pokarmowym jest mleko krowie ale również jaja kurze, soja, pszenica, ryby, skorupiaki , orzeszki ziemne i inne orzechy.
Profilaktyka w AZS
Podstawowa profilaktyka chorób atopowych polega na:
- karmieniu naturalnym przynajmniej przez 4 pierwsze miesiące życia. Dieta eliminacyjna matki karmiącej wydaje się mieć marginalne znaczenie,
- niepodawaniu noworodkom mieszanek mlecznych, w przypadku dzieci obciążonych atopią zaleca się stosowanie hydrolizatów białkowych gdy karmienie naturalne jest niewystarczające. Ponadto zaleca się niepodawanie pokarmów stałych przed upływem 4 miesiąca życia,
- nieeksponowanie płodu a potem dziecka na działanie dymu tytoniowego,
- ograniczaniu ekspozycji na alergeny powietrzno pochodne głównie roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt,
- unikaniu czynników drażniących,
- odpowiedniej pielęgnacji skóry mającej na celu nawilżenie i natłuszczenie. Zaleca się używanie dermokosmetyków o pH 5,5, bez substancji o potencjalnym działaniu alergizującym i drażniącym, które wspomagają odtworzenie kwaśnego płaszcza lipidowego skóry,
- poradnictwie zawodowym.
Opracowała dr. n. medycznych Aleksandra Szlachcic
