5 objawów Atopowego Zapalenia Skóry

5 objawów Atopowego Zapalenia Skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS, łac. atopic dermatitis) jest to schorzenie przewlekłe o nawrotowym przebiegu z okresami nasileń i wyciszenia. Jednym z podstawowych objawów klinicznych choroby jest uporczywy świąd, a także zapalne zmiany skórne o charakterze wyprysku. Ta dermatoza zapalna skóry występuje, w zależności od regionu świata, u 5%–20% populacji i zazwyczaj rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie. U ponad połowy chorych (60%) objawy pojawiają się w pierwszym roku życia, natomiast u 70%–85% chorych uaktywniają się do piątego roku życia.

W rozwoju atopowego zapalenia skóry biorą udział czynniki genetyczne i środowiskowe. Z przeprowadzonych badań wynika, że choroba ma podłoże genetyczne i jest uwarunkowana wielogenowo, co znacznie utrudnia określenie jej jednoznacznej przyczyny.

Do tej pory w genomie człowieka zidentyfikowano kilka regionów zawierających geny związane z AZS. Geny te zlokalizowane są na chromosomach 1q21, 17q25, 3q21 i 3p24-22. Wykazano, że jeżeli jedno z rodziców choruje na atopowe zapalenia skóry, ryzyko pojawienia się choroby u potomka wynosi 30%, natomiast w przypadku występowania AZS u obojga rodziców – aż 50%–70%. W przypadku bliźniąt monozygotycznych (jednojajowych), jeżeli jedno z nich choruje na AZS, ryzyko wystąpienia tej choroby u drugiego dziecka wynosi 70%–86%. U bliźniąt dizygotycznych (dwujajowych) ryzyko to wynosi 21%–23%.

W rozwoju dermatozy zapalnej istotną rolę odgrywają czynniki środowiskowe. Wśród nich wyróżniamy m.in.: alergeny pokarmowe (mleko krowie, ryby, jajo kurze), warunki klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, czynniki psychosomatyczne (stres), czynniki hormonalne (miesiączka, ciąża, menopauza), alergeny powietrznopochodne (alergeny pyłków roślin, roztocza kurzu domowego, alergeny pochodzenia zwierzęcego, alergeny pochodzenia bakteryjnego lub grzybiczego). Obserwacje pokazują, że na AZS znacznie częściej chorują osoby zamieszkujące duże metropolie i silnie uprzemysłowione regiony świata.

W celu rozpoznania tej choroby stosuje się kryteria diagnostyczne zaproponowane przez Jona M. Hanifina i Georga Rajkę, przedstawione poniżej:

Kryteria główne:

• świąd skóry
• dodatni wywiad w kierunku rodzinnej atopii
• charakterystyczna lokalizacja zmian skórnych (w zależności od wieku)
• przewlekły i nawrotowy przebieg

Kryteria uzupełniające:

• suchość skóry
• świąd podczas pocenia
• rogowacenie przymieszkowe bądź rybia łuska
• zwiększona podatność na zakażenia Staphyloccocusaureus
• podwyższony poziom IgE
• dodatnie wyniki testów skórnych z alergenami
• objaw Dennie-Morgana
• natychmiastowe reakcje skórne
• wczesny początek zmian
• skłonność do nawrotowych zakażeń skóry
• zaćma
• przebarwienia powiek i zacienienia wokół oczu
• nawrotowe zapalenie spojówek
• nietolerancja niektórych pokarmów
• nietolerancja wełny
• zaostrzenie zmian skórnych po stresie
• rasa kaukaska (biała)
• rumień twarzy

Nie każdy świąd i suchość skóry są objawem jej atopowego zapalenia. Warunkiem rozpoznania AZS jest występowanie trzech z czterech głównych objawów klinicznych oraz stwierdzenie co najmniej trzech kryteriów dodatkowych.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt – objawy

Atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt pojawia się zazwyczaj w postaci swędzących, złuszczających się, czerwonych wykwitów na głowie. Występują również grudki i strupki, a policzki wyglądają, jakby były polakierowane. W późniejszych okresach, najczęściej około drugiego roku życia, zmiany zaczynają występować w zgięciach łokciowych i dołach podkolanowych, a skóra w tych miejscach zaczyna się łuszczyć, pękać i dochodzi do stanów zapalnych. Choroba ta może zająć również klatkę piersiową, plecy i kark. U dzieci często występuje również zapalenie warg, gdyż dziecko oblizuje się, by złagodzić świąd skóry występujący w okolicach ust.

Objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci

U dzieci AZS bardzo często występuje wraz z alergią pokarmową. Zmiany mogą występować w postaci blaszek i grudek. Najczęściej widoczne są w zgięciach łokciowych i podkolanowych, na rękach, stopach, a także wokół nadgarstków. Może zdarzyć się również infekcja skóry, wyprysk na powiekach, zapalenie spojówek czy brodawkowatość. U dzieci chorych na tę dermatozę zapalną istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia w późniejszym okresie życia objawów ze strony układu oddechowego, takich jak: alergiczna dychawica oskrzelowa i alergiczny nieżyt nosa. Zaobserwowano, że u około 60%–80% dzieci z AZS w ciągu czterech lat rozwija się dychawica oskrzelowa, a jeszcze częściej dochodzi do rozwoju alergicznego nieżytu błony śluzowej nosa. Według danych epidemiologicznych częstość występowania tej choroby stale wzrasta, a rozwój przemysłowy i cywilizacyjny spowodował, że coraz więcej czynników powoduje zwiększoną ekspresję atopowego zapalenia skóry.

Atopowe zapalenie skóry – objawy u dorosłych

Przy atopowym zapaleniu skóry u dorosłych może występować zarówno silny świąd całego ciała, jak i suchość skóry, pękanie skóry, swędzące grudki, a także zgrubienie naturalnych fałdów skóry. Mogą pojawiać się strupy i błyszczące paznokcie, które wyglądają, jakby były polakierowane. Zmiany chorobowe umiejscowione są przede wszystkim na kończynach, na powierzchniach rąk i stóp oraz grzbietach palców rąk i stóp, na górnych częściach ramion i pleców, a także na twarzy. Objawy tej choroby bywają szczególnie nasilone w określonych porach roku, zwłaszcza wiosną i późną jesienią.

Według najnowszych badań wrodzona skłonność do tej choroby spowodowana jest tym, że substancje występujące w zanieczyszczonym środowisku, które są potencjalnymi alergenami, wywołują nadmierną, silniejszą niż normalnie, reakcję immunologiczną. Pod wpływem czynników drażniących organizm produkuje limfocyty pomocnicze TH2, a nie jak zazwyczaj limfocyty TH1. W wyniku tego dochodzi do nadmiernej produkcji immunoglobulin E (przeciwciał IgE). W związku z tym atopowe zapalenie skóry nie charakteryzuje się osłabioną odpowiedzią ze strony układu odpornościowego, jak często się uważa, lecz nadmierną reakcją immunologiczną.

Jak wygląda leczenie atopowego zapalenia skóry?

Głównym celem leczenia AZS, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, jest naprawa bariery ochronnej organizmu – skóry, jej zabezpieczenie przed podrażnieniami oraz zwalczenie stanów zapalnych. W przypadku atopowego zapalenia skóry skuteczne są leki o działaniu przeciwzapalnym i immunomodulującym, które stosuje się do czasu poprawy stanu skóry (tj. zmniejszenia liczby obszarów skłonnych do zaostrzeń, ustąpienia zmian skórnych lub ognisk suchości). Wszystkie dostępne obecnie metody leczenia ukierunkowane są na zwalczanie objawów AZS, przede wszystkim zaś świądu i zapalenia skóry. Najskuteczniejsze jest leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Podstawową grupę leków przeciwzapalnych, dostępnych bez recepty, jak również przepisywanych przez lekarzy, stanowią glikokortykosteroidy do miejscowego stosowania. Wykazują one działanie przeciwzapalne, a ich używanie może w ciągu kilku dni poprawić wygląd skóry lub spowodować ustąpienie nasilonych zmian. Do leczenia atopowego zapalenia skóry używa się również leków antyhistaminowych (przeciwalergicznych), które mają za zadanie złagodzenie objawów świądu i obrzęku. Skuteczną, dodatkową metodą terapii może w niektórych przypadkach być również fototerapia oraz fotochemioterapia, czyli leczenie światłem.

U chorych na atopowe zapalnie skóry bardzo ważna jest staranna pielęgnacja skóry. U takich osób konieczne jest systematyczne nawilżanie i natłuszczanie całego ciała. Dostępne środki pielęgnacyjne sprzedawane bez recepty, a także preparaty regenerujące barierę skórną na receptę mogą zmniejszyć objawy suchości skóry w przebiegu AZS. Ich działanie polega na ochronie skóry przed czynnikami zewnętrznymi, zmniejszeniu podrażnienia i świądu, a także odbudowywaniu ochronnej warstwy lipidowej. Emolienty zawierające humektanty, odżywki do skóry i ceramidy mają za zadanie nawilżyć podrażnioną, wysuszoną skórę. Osoby z AZS nie powinny używać drażniących i wysuszających mydeł (na rzecz emulsji do kąpieli), a zamiast gorącej kąpieli brać krótkie prysznice, aby nie narażać skóry na długi kontakt z chlorowaną wodą.

Atopowe zapalenie skóry w bardzo dużym stopniu wpływa na jakość życia osoby chorej, dlatego tak ważne są: odpowiednia dieta, pielęgnacja ciała oraz dbanie o wewnętrzną homeostazę (równowagę). Badania pokazują, że również stres jak bardzo silnym czynnikiem nasilającym objawy tej trudnej w diagnozie i leczeniu choroby. Dlatego też pacjentom ze zdiagnozowanym atopowym zapaleniem skóry zaleca się nie tylko higieniczny tryb życia, ale również odpoczynek i regenerację zarówno fizyczną, jak i psychiczną.