Zapewne w ostatnim czasie dość często słyszysz słowo „mikrobiom”, pojawia się w reklamie telewizyjnej, artykułach popularnonaukowych, a także w świecie nauki. Może pora wyjaśnić co oznacza?

Mirobiom co to jest?

Termin „mikrobiom” został zaproponowany w 2001 r. przez amerykańskiego genetyka i mikrobiologa Joshua Lederberga w celu określenia zespołu wszystkich mikroorganizmów człowieka, które dzielą z nami naszą przestrzeń życiową, zarówno tych „przyjaznych” dla naszego organizmu,  jak i „szkodliwych” czyli chorobotwórczych.

Obecnie „mikrobiota” oznacza wszystkie drobnoustroje, czyli bakterie, grzyby, wirusy i roztocza, zasiedlające organizm człowieka, natomiast termin „mikrobiom” oznacza zbiór ich genomów, czyli nośników genów. W piśmiennictwie naukowym pojęcie „mikrobiota” zastąpiło pojęcie „mikroflora”.

Reasumując mówiąc „mikrobiota” czy „mikrobiom” mamy na myśli wszystkie bakterie, grzyby i wirusy, które bytują w naszych organizmach.

Mikrobiom w organizmie  człowieka lokalizuje się w określonych miejscach np. skóra, jama ustna i górne drogi oddechowe, układ rozrodczy oraz układ pokarmowy. Szacuje się, że liczebność komórek mikrobiomu przewyższa 10-krotnie liczbę komórek budujących organizm zdrowego człowieka, a jego masa wynosi ok. 2 kg. Najliczniejszy oraz najbardziej zróżnicowany jest mikrobiom przewodu pokarmowego i to jemu poświęca się najwięcej uwagi. Jednak w ostatnim czasie zainteresowanie dermatologów i  kosmetologów skierowane jest na mikrobiom skóry.

Jaką rolę pełni mikrobiom skóry i czy faktycznie wpływa na nasze zdrowie?

Takie pytanie coraz częściej jest zadawane nie tyko przez naukowców, ale także przez „zwykłego” człowieka.

Skóra ludzka, która zajmuje powierzchnię 2 m² u osób dorosłych, jest największym organem organizmu i pierwszą linia obrony przed czynnikami zewnętrznymi. Szacuje się, że 1 cm² ludzkiej skóry zamieszkuje średnio milion bakterii. Każdy z nas posiada indywidualny „zestaw bakterii”, jest on zależny od wielu czynników, między innymi od płci, rasy, wieku, a  także od obszaru ciała w  jakim występuje i stylu życia jaki prowadzimy. Skład mikrobioty zmienia się w ciągu całego życia. Jako główny mieszkaniec skóry, bakterie są najlepiej poznanymi częściami mikrobioty skóry.

Poza barierą fizyczną, którą stanowi warstwa z naskórka, mikrobiota zamieszkująca skórę gwarantuje ochronę i stanowi barierę biologiczna np. poprzez „walkę” z patogenami oraz poprzez komunikowanie się z komórkami i składnikami układu odpornościowego.

W związku z tym uzasadnione jest uznanie mikrobioty skórnej za istotnego gracza w utrzymaniu  zdrowej skóry.

Aby mikrobiota skóry spełniała swoją funkcję musi być zachowana równowaga pomiędzy bakteriami komensalnych (korzystnymi), a bakteriamii patogennymi. Trwały brak równowagi w składzie mikrobioty skóry jest określany jako dysbioza. Jego powodem może być stres, zła dieta, nadmierna lub niewłaściwa higiena, w tym stosowanie agresywnych środków myjących oraz stosowanie leków.

Konsekwencje jakie ponosimy, gdy ta harmonia w świecie mikrobioty skóry zostanie zachwiana, to m.in.:

• nadmierne przesuszanie się skóry oraz zmiana jej pH,
• powstawanie stanów zapalnych i podrażnień,
• zmiany trądzikowe
• atopowe zapalenie skóry (AZS).

Istnieją jednak możliwości, które pozwolą nam na przywrócenie naturalnego mikrobiomu skóry – probiotyki, które wzmocnią nasz mikrobiom, a nawet przywrócą do stanu równowagi.

Jak mamy je stosować, i gdzie ich szukać?

Modulacja mikrobioty jelita za pomocą doustnych probiotyków może pośrednio prowadzić do poprawy stanu skóry. Bakterie probiotyczne poprzez przemiany w organizmie jakie wywołują oraz działanie immunomodulacyjne mogą wspomagać leczenie trądziku, AZS i wielu innych chorób nie tylko skóry. Warto pamięta, aby wybierać preparaty probiotyczne wysokiej jakości. Czyli takie, które zawierają  odpowiednią ilość komórek żywych bakterii, mają udowodnione działanie prozdrowotne, są dobrze scharakteryzowane i bezpieczne (muszą w swoim składzie zawierać nazwy konkretnych szczepów np. Lactobacillus rhamnosus ŁOCK 0908 jak, np: Latopic ® kapsułki.

Latopic® kapsułki jest jedynym na polskim rynku preparatem zawierającym polskie szczepy bakterii przebadane pod kątem alergii pokarmowej i atopowego zapalenia skóry (AZS).).

Kształtowanie się mikrobioty jelitowej trwa około 1000 pierwszych dni życia, w tym w okresie prenatalnym.

Wówczas mikrobiota jelitowa programuje niedojrzały układ immunologiczny dziecka w kierunku tolerancji immunologicznej.

Więcej na ten temat w pracy poglądowej prof. Cukrowskiej:
Programowanie mikrobiotyczne a rozwój alergii – znaczenie probiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych>>>

Z drugiej strony, dzięki określonym składnikom kosmetyczny, takim jak: probiotyki, prebiotyki i postbiotyki możemy wzmocnić mikrobiotę skóry, ponieważ ich stosowanie przynosi wielowymiarowe korzyści:

• zapewniają ochronę skóry przed patogenami, dzięki zdolność do wytwarzania substancji o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych, zobacz >>>
• przywracają właściwe pH skóry,
• wpływają na szczelność bariery naskórkowej,
• przyczyniają się do lepszego nawilżenia poprzez wzmocnienie ochronnego płaszcza hydrolipidowego,
• wspomagają regenerację oraz łagodzą podrażnienia i stany zapalne,
• wzmacniają barierę immunologiczną skóry,
• niweluje efekty starzenia się skóry,
• osłabia procesy fotostarzenia, zapobiegając transepidermalnej utracie wody wywołanej promieniowaniem UV oraz tłumią indukowany przez UV wzrost poziomu nadtlenku wodoru.

POLECANE PRODUKTY

EMULSJA DO KĄPIELI

ŻEL DO MYCIA
CIAŁA I WŁOSÓW

KREM DO TWARZY
I CIAŁA

EMULSJA DO CIAŁA

REGENERUJĄCY
KREM DO RĄK

DOUSTNY W KAPSUŁKACH

Kosmetyki probiotyczne zawierają najczęściej bakterie probiotyczne z rodzaju Lactobacillus lub Bifidobacterium. W większości przypadków, ze względów technologicznych są to martwe, ale aktywne bakterie lub ich fragmenty tzw. lizaty komórkowe (INCI: Lactobacillus lysate, Bifidobacterium lysate).

Kosmetyki prebiotyczne są źródłem substancji stanowiących pożywienie dla „dobrych” bakterii wchodzących w skład mikrobioty skóry oraz umożliwiają ich wzrost. Prebiotyki w kosmetykach występują głównie w postaci poli- i oligosacharydów, w tym inuliny.

Kosmetyki postbiotyczne zawierają bioaktywne substancje/komponenty, które są produkowane przez bakterie probiotyczne, np. w czasie procesu fermentacji (INCI: Lactobacillus Ferment, Bifidobacterium ferment). Składniki  postbiotyczne występujące w kosmetykach, znane są również jako metabolity bakterii probiotycznych lub  supernatanty wolne od komórek. Zobacz >>>

Literatura:

Lederberg J., McCray A.T., ’Ome Sweet ’Omics—a genealogical treasury of words, “Scientist” 2001, s. 8

Binek M. Mikrobiom człowieka – zdrowie i choroba. Post Mikrobiol 2012; 51: 27–36.

Hooper, L.V.; Littman, D.R.; Macpherson, A.J. Interactions between the microbiota and the immune system. Science 2012, 336, 1268–1273.

Olszewska J, Jagusztyn-Krynicka EK. Human Microbiome Project – Mikroflora jelit oraz jej wpływ na fizjologię i zdrowie człowieka. Postępy Mikrobiologii 2012;51:243-256.

Markowiak P., Śliżewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9(9): 1021 7.

Yu, Y., Dunaway, S., Champer, J., Kim, J. and Alikhan, A. (2020), Changing our microbiome: probiotics in dermatology. Br J Dermatol, 182: 39-46. doi:10.1111/bjd.18088

Sfriso, R., Egert, M., Gempeler, M., Voegeli, R. and Campiche, R. (2020), Revealing the secret life of skin ‐ with the microbiome you never walk alone. Int J Cosmet Sci, 42: 116-126. doi:10.1111/ics.12594

Patra, V., Gallais Sérézal, I., & Wolf, P. (2020). Potential of Skin Microbiome, Pro- and/or Pre-Biotics to Affect Local Cutaneous Responses to UV Exposure. Nutrients, 12(6), 1795. doi.org/10.3390/nu12061795

Żółkiewicz, J., Marzec, A., Ruszczyński, M., & Feleszko, W. (2020). Postbiotics-A Step Beyond Pre- and Probiotics. Nutrients, 12(8), 2189. doi.org/10.3390/nu12082189

Nataraj, B.H., Ali, S.A., Behare, P.V. et al. Postbiotics-parabiotics: the new horizons in microbial biotherapy and functional foods. Microb Cell Fact 19, 168 (2020). doi.org/10.1186/s12934-020-01426-w